Stiefkinderen en erfenis – wat je écht moet weten

2. Wat is een stiefkind juridisch gezien?

Een stiefkind is het kind van je partner, niet jouw eigen biologische of geadopteerde kind. Hoewel de emotionele band vaak sterk is, erkent de wet deze band alleen onder bepaalde omstandigheden.

• Een biologisch kind heeft automatisch erfrechten.
• Een geadopteerd kind wordt volledig gelijkgesteld aan een biologisch kind.
• Een stiefkind daarentegen heeft géén wettelijk erfrecht, tenzij het door jou is geadopteerd of in jouw testament is opgenomen.

Dat verschil is cruciaal. Het maakt dat de verdeling van jouw nalatenschap zonder testament niet overeenkomt met hoe jij het misschien bedoeld had.

3. Hebben stiefkinderen recht op een erfenis?

Zonder testament hebben stiefkinderen geen enkel recht op een erfenis van hun stiefouder.

In onderstaande tabel zie je wat er in verschillende scenario’s gebeurt als je als partners in een samengesteld gezin geen testament hebt.

4. Erfrecht zonder testament: stiefkinderen staan buitenspel

Wanneer iemand overlijdt zonder testament, treedt de wettelijke verdeling in werking. Die bepaalt dat de langstlevende partner alle bezittingen erft, terwijl de kinderen slechts een vordering krijgen op hun erfdeel. Dat erfdeel is pas opeisbaar als ook de langstlevende overlijdt.

Voor stiefkinderen betekent dit simpelweg: ze krijgen niets. Zelfs als ze jarenlang in het gezin hebben gewoond, vallen ze buiten de verdeling.

Praktijkvoorbeeld:
Peter en Marijke wonen samen met drie kinderen: twee van Peter en één zoon van Marijke, Daan. Peter overlijdt onverwachts zonder testament. Volgens de wet erven alleen Peters twee kinderen; Marijke en Daan krijgen niets. Zelfs spullen die zij samen hebben gekocht, kunnen onderwerp worden van discussie.

Een eenvoudig testament had dit kunnen voorkomen.

5. Hoe regel je een erfenis voor stiefkinderen wél goed?

De enige manier om jouw stiefkind juridisch te laten meedelen, is door het op te nemen in een testament. Daarin kun je precies vastleggen wat ieder krijgt — in percentages, bedragen of specifieke bezittingen.

Bijvoorbeeld:

• Je kunt stiefkinderen gelijkstellen aan biologische kinderen;
• Of je kunt een bepaald legaat (een vast bedrag) aan ze nalaten;
• Je kunt zelfs voorwaarden opnemen, zoals leeftijdsgrenzen of gebruiksrechten.

Veel ouders denken dat het eerlijk is om stiefkinderen volledig gelijk te stellen aan biologische kinderen in hun testament. Soms is dat inderdaad passend, maar in andere situaties kan het tot nieuwe scheefgroei leiden.

Mogelijke valkuilen gelijkstelling stiefkind:

• Dubbel erven: Stiefkinderen erven vaak al van hun eigen biologische ouder. Als ze daarnaast ook van de stiefouder een volledig erfdeel krijgen, kan dat leiden tot een disproportioneel voordeel.
• Onevenwicht binnen het gezin: Biologische kinderen kunnen het gevoel hebben dat hun erfdeel wordt “uitgehold” door de opname van meerdere stiefkinderen.
• Fiscale consequenties: Gelijkstelling kan soms leiden tot hogere erfbelasting, zeker wanneer de verdeling niet strategisch wordt gepland.

Daarom is voorbereiding cruciaal. Niet elk samengesteld gezin is gebaat bij dezelfde aanpak. Soms is volledige gelijkstelling eerlijk en verstandig, maar in andere gevallen kan een oplossing zoals een legaat, schenking of levensverzekering beter aansluiten bij de situatie.

Omdat samengestelde gezinnen extra complex zijn, biedt Thuisnotaris altijd een persoonlijk begeleidingsgesprek aan. Voor slechts €99 extra boven op ons scherpe tarief bespreekt een ervaren notaris alle wensen en valkuilen met jou. Zo weet je zeker dat jouw testament écht aansluit bij jouw gezinssituatie.

6. Stiefkind opnemen in je testament – zo werkt het

Wanneer je besluit je stiefkind op te nemen, heb je twee mogelijkheden:

A. Benoemen tot erfgenaam

Je stelt het stiefkind gelijk aan jouw eigen kinderen. Ze erven allemaal een even groot deel van je nalatenschap. Dit zorgt voor duidelijkheid en voorkomt dat één van de kinderen zich benadeeld voelt.

B. Benoemen tot legataris

Je kunt ook een specifiek bedrag of goed nalaten, bijvoorbeeld “€10.000 voor mijn stiefzoon Daan” of “de vakantiewoning op Texel voor mijn stiefdochter”.
Een legataris is geen erfgenaam, maar heeft wel een wettelijk afdwingbare vordering op de erfgenamen.

Meer lezen over deze verschillen? Bekijk verschil legaat en erfstelling .

7. Testamentopties voor samengestelde gezinnen

Een testament is maatwerk. Vooral bij samengestelde gezinnen kun je kiezen uit slimme constructies die zowel rechtvaardig als fiscaal voordelig zijn. Enkele populaire keuzes:

• Keuzetestament: biedt de langstlevende partner ruimte om na overlijden te kiezen wat het meest gunstig is (bijvoorbeeld voor erfbelasting of persoonlijke situatie).
• Tweetrapstestament: voorkomt dubbele heffing van erfbelasting bij opeenvolgende overlijdens.
• Opvullegaat: zorgt dat de langstlevende meer vermogen kan krijgen zonder dat de erfbelasting onnodig oploopt.

Deze vormen combineren flexibiliteit met bescherming, zowel voor de langstlevende als voor (stief)kinderen.

8. Veelgemaakte fouten bij samengestelde gezinnen

1. Geen testament: stiefkinderen erven niets.
2. Verkeerde verdeling: de langstlevende krijgt alles, kinderen wachten jaren.
3. Geen fiscale optimalisatie: hoge erfbelasting door onjuiste structuur.
4. Geen bewind of voogdij geregeld: vooral problematisch bij minderjarige stiefkinderen.
5. Geen actualisatie: testament niet aangepast na nieuw huwelijk of scheiding.

Een testament is geen statisch document. Het groeit mee met je gezin.

9. Stiefkinderen en erfbelasting

Als je het stiefkind hebt opgenomen in je testament is de volgende vraag hoeveel erfbelasting er moet worden betaalt. De fiscale behandeling van stiefkinderen hangt af van jouw relatievorm.

Met andere woorden: woon je samen zonder officiële registratie, dan betaalt jouw stiefkind mogelijk tienduizenden euro’s meer belasting.

Daarom is het slim om naast een testament ook een samenlevingscontract vast te leggen. Meer weten? Lees samenlevingscontract en testament.

10. Hoe bescherm je je stiefkind financieel?

Er zijn diverse clausules waarmee je de financiële positie van een stiefkind kunt beschermen:

• Bewind: het erfdeel wordt beheerd tot het kind een bepaalde leeftijd heeft bereikt.
• Voogdij: bepaal wie de zorg krijgt bij jouw overlijden.
• Privéclausule: voorkomt dat een erfenis in een echtscheiding bij de ex-partner terechtkomt.

Wil je voorkomen dat het vermogen van jouw stiefkind ooit “naar de koude kant” verdwijnt? Lees dan privéclausule in testament .

11. Online je testament regelen voor stiefkinderen

Bij Thuisnotaris kun je jouw testament grotendeels online voorbereiden, maar niet alles kan zonder persoonlijk advies.
Heb je een samengesteld gezin met (stief)kinderen? Dan is de situatie te complex om dit zelfstandig te doen. Daarom verloopt het proces in die gevallen altijd via een begeleidingsgesprek met een erfrechtspecialist.

Tijdens dit gesprek bespreken we alle cruciale keuzes, zoals:

• bescherming van de langstlevende partner;
• verdeling tussen eigen kinderen en stiefkinderen;
• fiscale optimalisatie van de nalatenschap;
• duidelijke clausules om conflicten te voorkomen.

Pas na dit gesprek wordt het testament opgesteld en gecontroleerd. Wil je toch alvast een indruk krijgen van de mogelijkheden? Je kunt de vragenlijst online invullen en gratis een overzicht ontvangen, maar het daadwerkelijke ontwerp volgt pas na het begeleidingsgesprek.

➡️ Vraag nu jouw begeleidingsgesprek aan

➡️ Lees hoe het proces werkt

12. Conclusie: stiefkinderen en erfenis goed geregeld

Zonder testament vallen stiefkinderen volledig buiten de nalatenschap. Dat kan tot pijnlijke situaties leiden, vooral in samengestelde gezinnen.
Met een goed testament bepaal jij zelf wie erft, voorkom je conflicten en beperk je de erfbelasting.

Thuisnotaris biedt hierbij unieke voordelen:

• gratis controle vóór opdracht;
• heldere uitlegdocumenten in gewone taal;
• telefonisch controlegesprek met erfrechtspecialist;
• meer dan 30 passeerpunten in Nederland;
• verplichte begeleiding bij samengestelde gezinnen, zodat alles juridisch klopt;

💡 Wil je jouw testament vandaag nog goed regelen?
➡️ Plan direct jouw begeleidingsgesprek

13. Veelgestelde vragen over stiefkinderen en erven